Just doing Shirodhara with fashion find out true Ayurvedic realities

ફેશન થી કરાવો છો શિરોધારા પણ જાણો તેની સાચી આયુર્વેદીય વાસ્તવિકતાઓ

શિરોધારા નું નામ સાંભળતાં જ મોટા ભાગનાં લોકોનાં મનમાં કેરાલા ટુરીઝમ અને પંચકર્મ થેરાપી જેવાં શબ્દો  ઉપસી આવે છે. ઘણાં લોકો તો શિરોધારા ને જ પંચકર્મ માની બેઠેલાં હોય છે. પણ સાચી વાસ્તવિકતા તો એ છે કે શિરોધારા એ પંચકર્મ છે જ નહીં બલ્કિ દક્ષિણ ભારત માં પ્રચલિત માથાની માલીશ ની એક પદ્ધતિ છે. Shirodhara is an Ayurvedic Treatment. Here is everything you need to know about Shirodhara.

શું છે આ શિરોધારા?

What is Shirodhara Treatment?

કપાળના ભાગ માં ઔષધિ સિદ્ધ નવસેકા પ્રવાહી ની ધારા કરવી તેને શિરોધારા કહેવામાં આવે છે, તેની સંપૂર્ણ સાચી વિધિ “ધરાકલ્પ” નામનાં ગ્રંથમાં આયુર્વેદનાં મહર્ષિઓએ વર્ણવેલ છે અને તે મુજબ કરેલી શિરોધારા ખુબ જ સારાં પરિણામ આપે છે.

શિરોધારા કઈ રીતે કરવામાં આવે છે?

How Shirodhara is done? Shirodhara Procedure

શિરોધારા માટે ઔષધિઓનો ઉકાળો, ઔષધિયુક્ત છાશ કે દૂધ, વિવિધ જાતનાં ઔષધીય તેલનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. કઈ ઔષધથી શિરોધારા કરવી એ રોગીની તાસીર અને રોગ નાં આધારે નિષ્ણાત વૈદ્ય નક્કી કરે છે. જ્યારે આજકાલ તો બ્યુટી પાર્લરમાં પણ પાણી કે કોઈ પણ તેલ થી શિરોધારા કરવામાં આવે છે, જે માથામાં તેલ રેડીને મન ને સંતોષ આપવા સિવાય બીજો કોઈ ફાયદો કરતી નથી.

શિરોધારાથી થતાં લાભ:

Benifits Of Shirodhara:

શિરોધારા જો રોગીના રોગ અને તેની પ્રકૃતિ તેમજ ઋતુ અનુસાર ઔષધીય તેલ-દૂધ-છાશ કે ઉકાળા ને નવસેકું ગરમ કે ઠંડું કરી કરવામાં આવે તો ઉતમ લાભ થતો જોવાં મળે છે.

• મન ખુબ જ શાંત થાય છે
• વિચારવાયુ દૂર થાય છે
• એન્ઝાઈટી, ડીપ્રેશન જેવાં માનસિક રોગોમાં ફાયદો થાય છે
• વાળ ખરાવા, ખોળો વગેરે જેવી સમસ્યાઓમાં રાહત થાય છે Shirodhra is very beneficial for various hair problems like Hair Loss, Premature Greying of hair etc
• માથાનાં દુઃખાવા, માયગ્રેન વગેરેમાં લાભ થાય છે
• અનિદ્રા દૂર થઈ ખુબ જ ગાઢ ઊંઘ આવે છે.
• ટેન્શનલ હેડેક, હાય બ્લડપ્રેશર વગેરે માં રાહત અનુભવાય છે.

સારાંશ:

આજનાં ભાગ દોડ અને માનસિક તણાવથી ભરેલાં જીવન માં વૈદ્ય ની દેખરેખ નીચે કરાવેલ શિરોધારા જાણે મનની શાંતિ તરફ લઇ જતો આયુર્વેદીય રસ્તો છે. સાથે અનિદ્રા, માનસિક રોગો, વાળની સમસ્યાઓ, માથાનાં દુઃખાવા વગેરેની નિર્દોષ ચિકિત્સા છે.

અભ્યંગ એ આયુર્વેદીય મસાજ ની પદ્ધતિ છે સામાન્ય ઘરગથ્થું માલીશ થી લઇ ને ચોપાટી મસાજ વગેરે અનેક અહીં જોવાં મળે છે. પરંતુ આયુર્વેદીય થેરાપેટિક મસાજ એટલે કે “અભ્યંગમ” એ હજારો વર્ષોથી આયુર્વેદ ચિકિત્સાનો એક ભાગ છે. આયુર્વેદીય શુદ્ધિકરણ પ્રક્રિયા “પંચકર્મ શોધન” એ અભ્યંગ વગર શક્ય નથી.

અભ્યંગ નો થેરાપી કોર્સ વ્યક્તિને અનેક રીતે લાભદાયી છે અને શરીર તથા મન ને થાક અને તણાવ થી મુક્ત કરનારી રીફ્રેશમેંટ થેરાપી પ્રસીજર છે.

અભ્યંગ એટલે શું?

અભ્યંગ એ આયુર્વેદીય મસાજ થેરાપી છે જેમાં એક વ્યક્તિની પ્રકૃતિ અને રોગ ને ધ્યાનમાં રાખીને ઔષધીય તેલ કે ઘી થી આખા શરીરમાં એક વિશેષ વિધિ થી માલીશ કરવામાં આવે છે.

અભ્યંગ થી થતાં લાભ:

શરીર બળ વધે; बलप्रद, क्लेश व्यायाम संसहा

અંગો દ્રઢ થાય, બળ અને સહન શક્તિ માં વધારો થાય. આથી વધારે પડતો શારીરિક શ્રમ, વ્યાયામ, ભાર ઉચકાવો વગેરે કરવાની ક્ષમતા વધે.

સ્નાયુ, માંસ અને અંગોને પોષણ મળે उपचित अङ्गाः,धानुनां पुष्तिजननो,

આથી શરીર માંસલ, ભરાવદાર અને સુડોળ બને છે અને તેનો દેખાવ ખુબ જ સુંદર થાય છે.

જિમ અને યોગ કરવાવાળા માટે માલીશ ખાસ જરૂરી છે. તેઓ બલા તેલનો ઉપયોગ કરે.

ત્વચા સુંદર બને સુત્વક સુસ્પર્શ मृजा प्रद वर्ण प्रद

તેલ માલીશ ત્વચાની રુક્ષતા ને દૂર કરે છે અને સ્વેદ ગ્રંથીઓ ને સ્વચ્છ કરી તેની કુદરતી સફાઈ કરે છે. આથી ત્વચા કરચલીઓ વગરની, મુલાયમ, કોમળ, સ્નિગ્ધ, ડાઘા વગરની અને  કસાયેલી બને છે.

સ્ત્રીઓએ શરીરની સુંદરતા વધારવા અને જાળવી રાખવા માલીશ કરવી. આ માટે ચંદનબલા લાક્ષા દી તેલ ખુબ ઉપયોગી છે.

શરીર ને લાચિલું બનાવે (मार्दवकरः

તેલ અભ્યંગ શરીરની માંસપેશીઓની સ્થિતિ સ્થાપકતા વધારે છે તેથી શરીર વધારે લાચિલું અને ફ્લેક્સીબલ બને છે. ખાસ કરીને સ્પોર્ટ્સ પરસન ને નિયમિત તેલ માલિશ કરવી જોઈએ. જેથી શરીર ને કોઈ પણ હદ સુધી સરળતાથી વાળી શકાય. તેના માટે — તેલ ઉપયોગી છે.

प्रशान्त मारुत बाधं, कफ़ वात निरोधनः

નિયમિત માલીશ શરીરમાં કફ અને વાત દોષ સંબંધી રોગોને દૂર કરે છે.

भग्न संधि प्रसादकः

તલનાં તેલમાં સ્નાયુ, સાંધા અને હાડકાને પોષણ આપવાનો ગુણ છે આથી અકસ્માત થી ફ્રેક્ચર થયેલાં માટે એક ખાસ પદ્ધતિ થી કરેલો તેલ પરીષેક હાડકાં ને સાંધવામાં ઉપયોગી છે. આ માટે કેરલમાં એક ખાસ ૨૦૦ બેડ ની આયુર્વેદિક ઓર્થોપેડિક હોસ્પિટલ છે જ્યાં હાડકાના ફ્રેક્ચર માટે ખાસ આયુર્વેદીય તેલ (મુરીવેન્ના) થી માલીશ અને પરીષેક કરાય છે. પરંતુ આ કાર્ય વૈદ્યની દેખરેખ માં જ કરવું.

થાક ને દૂર કરી શરીરને તરોતાજા કરે (श्रम वातहा)

આયુર્વેદીય અભ્યંગ શરીરને ડીપ રેલેક્સેશન આપે છે. દરેક સ્નાયુ અને અંગોમાં લાગેલાં થાક અને તણાવ ને હળવો બનાવે છે. આથી જ તો આયુર્વેદીય માલીશ નું એક સેશન શરીરમાં નવું ચેતન પ્રસરાવે છે.

આંખોના તેજ ને વધારે (द्रष्टि प्रसादः)

પગનાં તળિયામાં આયુર્વેદીય અભ્યંગ કાંસાની કટોરી થી કરવામાં આવે છે, તેનાથી આંખોને પોષણ મળે છે. આ માટે ત્રિફલા ઘૃત નો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.

અનિદ્રાના રોગોમાં ઊંઘ લઇ આવે છે (स्वप्न)

અભ્યંગ શરીર અને મન નાં થાક અને તણાવ ને દૂર કરે છે અને ગાઢ ઊંઘ લઇ આવે છે. અનિદ્રાના રોગીઓમાં આ ખાસ ઉપયોગી ચિકિત્સા પદ્ધતિ છે.

આયુર્વેદનાં દરેક ઋષિમુનીઓ એકી સાદે સલાહ આપે છે કે દરેક વ્યક્તિએ રોજ સવારે સ્નાન કરતાં પૂર્વે માલીશ જરૂર કરવી જોઈએ. માલીશાને પોતાની દિનચર્યાનું અંગ બનાવવાથી શરીરમાં અનેક લાભ થાય છે.

From Heart Diseases to Digestive Problems; find out benefits of Honey

હૃદય થી લઈને પાચન શક્તિના સુધાર સુધી ;

જાણો કઈ રીતે કરે છે મધ શરીરમાં અસર?

આયુર્વેદનાં મહર્ષિઓને ઔષધના ગુણ-કર્મ અને તેનાં શરીર પરના કાર્યકારી તત્ત્વ નું ગહન જ્ઞાન હતું, જેની પ્રતીતિ તેમનાં દ્વારા લખાયેલી પ્રત્યેક સંહિતાઓ જોતાં સહેજે થઇ જાય છે. સંહિતાઓ નાં તલસ્પર્શી અભ્યાસ થી  મધની શરીર પર થતી નીચેની અસરો સમજી શકાય છે.

રુક્ષણ; ચીકાશ ને શોષે

જુનું મધ શરીરને સૂકું કરી તેની ચીકાશને શોષી લે છે. આથી કફ નાં રોગોમાં મધ શ્રેષ્ઠ ઔષધ છે. કાયમ કફની સમસ્યા રહતી હોય તેને મધ લેવાથી ફાયદો થાય છે.

જુઓ હળદર+મધ

અગ્નિ દીપન; ભૂખ લગાડે

અલ્પ માત્રામાં જુનું મધ પાચક રસનો બળ આપી, પાચનશક્તિ ને ખુબજ સુધારે છે અને ભૂખ લગાડવામાં મદદ કરે છે. આથી યોગ્ય પાચક ઔષધ સાથે મધ લેવું બહુ ફાયદાકારક છે.

જુઓ આદુરસ+મધ પ્રયોગ

સ્વર્યમ; કોકિલ કંઠ કરનાર

મધ ગળામાં રહેલી સ્વરપેટી નાં સ્નાયુઓને પોષણ આપે છે અને ગળામાં ચોટતા કફને દૂર કરતુ હોવાથી સ્વરને સુધારવામાં ખુબ જ સારું છે. ગાયકો અને વક્તાઓએ મધનું સેવન નિત્ય કરવું જોઈએ.

જુઓ જેઠીમધ+મધ પ્રયોગ

વર્ણ્ય; કુદરતી કોસ્મેતિક

મધ માં ત્વચા અને રક્ત ધાતુને શુદ્ધ કરવાનો ગુણ છે. તેથી મધ નો પ્રયોગ લગાવવામાં કે ખાવામાં કરવાથી ત્વચાનો વાન ખુબ જ ખીલે છે.

જુઓ મધ+લોધ્ર નો પ્રયોગ

સુકુમાર; લાવણ્ય વર્ધક

મધ શરીરની ધાતુઓમાં કોમળતા ઉત્પન્ન કરે છે તેથી મધનું નિયમિત સેવન શરીરને સુકુમારતા યુક્ત લાવણ્ય પ્રદાન કરે છે.

જુઓ મધ+ગળો નો પ્રયોગ

લેખન; પાતળું કરનાર

જુનું મધ શરીરની વધારાની ચરબીને દૂર કરી શરીરને પાતળું કરે છે.

જુઓ મધૂદક નો પ્રયોગ

હૃદયમ; cardiac tonic

મધ એ  cardiac tonic છે. તેનાથી હૃદયને શક્તિ મળે છે અને તેની કાર્યક્ષમતામાં વધારો થાય છે. હૃદયરોગ ના દર્દીઓ માટે મધ આશીર્વાદરૂપ છે.

જુઓ સિતોપલાદી+મધ

વાજીકરણ; અંગત જીવન માં સંતોષ નો અનુભવ

મધ શરીરના જાતીય અંગોની કાર્યક્ષમતા સુધારે છે. આથી જાતીય ખામીને દૂર કરી પૌરુષેય શક્તિને વધારે છે.

મધ+જાયફળ, લવીંગ પાનબીડું

સન્ધાન્મ; રમતવીરો માટે વરદાન રૂપ

મધ શરીરની માંસપેશીઓ અને હાડકા ને પુષ્ટ કરે છે. તેથી હાકડા કે માંસપેશીની ઇજાઓમાં મધ નાં સેવન થી ઝડપથી જોડાણ થાય છે. રમતવીરોએ નિયમિત મધ લેવું જોઈએ.

જુઓ મધ+દૂધ નો પ્રયોગ

સંગ્રાહી; મળ ને બાંધે

જુના મધ માં મળ ને બાંધવાનો ગુણ છે. તેથી મરડો અને ઝાડામાં મળને રોકી રાહત આપે છે.

સુંઠ+મધ

ચક્ષુષ્ય; આંખના રોગોમાં સંપૂર્ણ ઔષધ

આંખની તેજસ્વિતા વધારવા તેમ જ આંખના રોગો માટે મધ અમૃત સમાન ઉપયોગી છે. તેનાથી અનેક આંખના રોગો દૂર થાય છે.

આંખમાં આંજવું. મધ+આમળા નો પ્રયોગ

પ્રસાદન; કુદરતી સૌંદર્ય

મધ શીત ગુણ વાળું હોવાથી પિત્ત દોષ ને ઘટાડે છે અને શરીરની ચામડી પર થતી તડકાની અસરને ઓછી કરી વર્ણ ને ખુબ સુંદર બનાવે છે.

આમલા+મધ

સૂક્ષ્મ માર્ગાનુસારી; દવા નાં પ્રભાવ ને વધારનાર

મધ એ ઔષધ ને શરીરનાં નાના માં નાના માર્ગો, ધમનીઓ અને સીરાઓ સુધી પહોચાડે છે. તેથી જ તો હૃદયની નળીઓ ની બ્લોકેજ ને દૂર કરવાં માટેનાં દરેક ઔષધો મધ સાથે આપવાનો રીવાજ છે.

અપના હૃદયને આપો આયુર્વેદ નો સાથ– trimarmiyaa concept

મેધાકાર; brain tonic

મધ મગજનાં જ્ઞાનતંતુઓને પોષણ આપી બુદ્ધિ ક્ષમતામાં વધારો કરે છે.

શંખપુષ્પી+મધ

સારાંશ: મધ ચમત્કારિક ઔષધીય ગુણોથી ભરપૂર છે અને લગભગ શરીરનાં દરેક અંગોને સ્વસ્થ રાખવામાં ઉપયોગી રસાયન છે.